لزوم بررسی تاریخ گذشتگان
"لزوم بررسی تاریخ گذشتگان"
همانطور که یک فرد حیات و ممات، خواب و بیداری، صحت و بیماری دارد اجتماع نیز دارای اینگونه عوارض می‌باشد، و باید دقت نمود تا عوامل این عوارض را پیدا کرد.تنها نوشتن تاریخ کافی نیست، آنچه مهم می‌باشد تجزیه و تحلیل تاریخ است والا نوشتن و یا دیدن ظواهر حوادث نه کار مشکلی است و نه بهره‌ی کامل از آن برده می‌شود.
بررسی تاریخ گذشتگان و سیر در آثار و بقایای مانده از دیار و شهرهای پیشینیان و اقوام و قبایل مختلف انسان را نسبت به سرگذشت آنان آگاه می‌کند و عامل پند و اندرز و آموزش تجربیات گرانبها جهت استفاده در زندگی او خواهد شد.
این مطلب از نظر قرآن به قدری مهم است که در 13 مورد به صورتهای:(قل سیروا فی الأرض) ، (أفلم یسیروا فی الأرض) ، (أولم یسیروا فی الأرض) آمده است و هدف قرآن از ذکر تاریخ سلف همین بوده است، بلکه از این هم بالاتر، به تعبیر قرآن سیر در آثار گذشتگان موجب بیداری اندیشه و سبب پیدایش قدرت تعقل می‌گردد:(أفلم یسیروا فی الأرض فتکون لهم قلوب یعقلون بها) .
بنا به فرمایش حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام جهت احیای قلب و زنده کردن دلهای مرده، باید با اخبار گذشتگان آشنا شد، آن حضرت به فرزندش امام حسن علیه‌السلام می‌فرماید:
«أحی قلبک بالموعظة و أمته بالزهادة... و أعرض علیه أخبار الماضین، و ذکره بما أصاب من کان قبلک من الأولین، و سر فی دیارهم و آثارهم، فانظر فیما فعلوا، و عمن انتقلوا، و أین حلوا و نزلوا، فانک تجدهم قد انتقلوا عن الأحبة، و حلوا دار الغربة، و کأنک عن قلیل قد صرت کأحدهم»
«دل خود را به موعظه و اندرز زنده‌دار، و به زهد و پارسائی بمیران... و با اخبار گذشتگان آشنا کرده، و آنچه را قبل از تو به پیشینیان رسیده است به یادش آور، و در سراها و بازمانده‌ها و نشانه‌های ایشان گردش کن و ببین چه کرده‌اند، و از چه جائی انتقال یافتند و کجا فرود آمده، جا گرفتند! ایشان را از دوستان جدا شده می‌یابی، که در سرای تنهائی فرود آمده‌اند، و چنان است که تو بزودی مانند یکی از آنها خواهی بود...».
بدیهی است که با یک نظر سطحی و بدون مطالعه‌ی فراگیر و همه جانبه انسان با حقیقت آنچه اتفاق افتاده و پیش افتاده و پیش آمده آشنا نخواهد شد، و شناخت درست وقایع تاریخی، مستلزم تأمل و تفکر دقیق و نیازمند صرف وقت و دقت زیاد در اعمال و رفتار آنهاست. خصوصا حادثه‌ی بزرگی مثل واقعه‌ی عاشورا و جریانات کربلا، که علاوه بر رعایت امور یاد شده، آشنائی با هدف و فرهنگ آنان نیز ضروری است.
سحاب رحمت : تاریخ و سوگنامه حضرت سیدالشهداء علیه‌السلام/تحقیق و نگارش عباس اسماعیلی یزدی.
